Nowelizacja Ordynacji podatkowej: nowy artykuł 70f – czy przedawnienie stanie się iluzją?

Autor: Łukasz Piechocki

Ekspert podatkowy, audytor, doradca gospodarczy, były urzędnik KAS, gdzie pełnił kluczową rolę w obszarze kontroli podatkowej w jednym z większych urzędów skarbowych na terenie Wielkopolski.

Zmiany w Ordynacji podatkowej (O.p.) wprowadzają nowe, budzące istotne kontrowersje, mechanizmy manipulowania terminem przedawnienia. Oprócz uchylenia instrumentalnej przesłanki zawieszenia związanej z k.k.s. i zastąpienia nieprzedawnienia zobowiązań zabezpieczonych hipoteką przerwaniem biegu terminu, projekt wprowadza zupełnie nową instytucję: wydłużenie terminu przedawnienia (projektowany art. 70f O.p.). To rozwiązanie ma na celu przede wszystkim ochronę budżetu, ale rodzi poważne pytania o bezpieczeństwo prawne podatników.

Projektowany art. 70f Ordynacji podatkowej ustanawia nowy, odrębny od zawieszenia i przerwania, mechanizm wydłużania podstawowego 5-letniego terminu przedawnienia (art. 70 § 1 O.p.).

Kluczowe zasady:

1. Warunek wstępny: 5-letni termin przedawnienia ulega wydłużeniu o 12 miesięcy.
2. Zdarzenie inicjujące: wydłużenie następuje, jeżeli podatnik skoryguje deklarację w okresie krótszym niż 12 miesięcy przed upływem 5-letniego terminu przedawnienia.
3. Skutek korekty: korekta musi wiązać się ze:
   • zmniejszeniem wysokości podatku,
   • wykazaniem lub zwiększeniem wysokości zwrotu podatku, podatku naliczonego lub nadwyżki VAT do odliczenia w przyszłych okresach,
   • wykazaniem lub zwiększeniem wysokości straty.

Intencją jest zagwarantowanie organowi podatkowemu minimalnego terminu na wydanie decyzji wymiarowej w pierwszej instancji. Ma to przeciwdziałać nadużyciom, gdzie podatnik koryguje deklaracje tuż przed przedawnieniem, uniemożliwiając skuteczną weryfikację i wydanie decyzji. Ma to również wyrównać sytuację wobec tych, którzy składają prawidłowe rozliczenia w terminie.

Nielimitowane prolongowanie?

Największe wątpliwości natury systemowej i konstytucyjnej wywołuje możliwość wielokrotnego stosowania tego mechanizmu:

Poważne wątpliwości

Warto podkreślić, że w kontekście szerokiego katalogu przesłanek zawieszających i przerywających możliwość nielimitowanego wydłużenia terminu przedawnienia poprzez kolejne korekty stwarza realne zagrożenie, że instytucja przedawnienia stanie się fikcyjna.

Wprowadzenie konstrukcji umożliwiającej wydłużanie terminu przedawnienia bez ograniczeń godzi w zasadę ochrony zaufania obywatela do państwa i prawa (art. 2 Konstytucji RP). Podatnik ma prawo oczekiwać, że długość terminu przedawnienia będzie precyzyjnie określona, a państwo nie będzie instrumentalnie wydłużać tego okresu, pozostawiając go w stanie niepewności co do jego sytuacji prawnej.

Czy nowe uprawnienie organów podatkowych do jednostronnego wydłużania terminu przedawnienia w przypadku kolejnych korekt jest uzasadnioną walką z nadużyciami, czy naruszeniem fundamentalnej zasady stabilizacji stosunków prawnych? Czy wymiana niekonstytucyjnego „nieprzedawnienia” na nieograniczone „przerwanie” w praktyce poprawi sytuację podatników? Jakie ryzyka niosą za sobą przepisy, które mogą uczynić przedawnienie instytucją pozorną?

Zapowiedź Konferencji Księgowych 2025 – bądź gotowy na zmiany!

Zbliża się jedna z najważniejszych konferencji dla księgowych, biur rachunkowych i doradców podatkowych! Siódma edycja Konferencji Księgowych to intensywne spotkanie pełne praktycznych rozwiązań i wskazówek, które pomogą przygotować się na zmieniające się przepisy podatkowe i wprowadzenie KSeF.

Zarezerwuj miejsce już teraz!